کاربردهای بهینه سازی در علم و مهندسی با SciPy
SciPy کتابخانه ای قدرتمند برای محاسبات علمی در زبان برنامه نویسی Python است که مجموعه ای از ابزارها را برای حل مسائل بهینه سازی در علم و مهندسی ارائه می دهد.
در اینجا به برخی از کاربردهای رایج بهینه سازی با SciPy در این زمینه ها اشاره می کنیم:
۱. مهندسی:
- طراحی سازه ها: SciPy می تواند برای یافتن ابعاد بهینه برای سازه هایی مانند تیرها، ستون ها و پل ها استفاده شود تا وزن آنها را کمینه و استحکام آنها را به حداکثر برساند.
- برنامه ریزی تولید: با استفاده از SciPy می توان برنامه ریزی تولید کارآمدی برای کارخانه ها ایجاد کرد که ضایعات را به حداقل برساند و زمان تولید را بهینه کند.
- مدیریت زنجیره تامین: از SciPy می توان برای یافتن مسیرهای بهینه برای جابجایی کالاها در زنجیره تامین استفاده کرد تا هزینه ها را کمینه و کارایی را به حداکثر برساند.
مثال:
فرض کنید می خواهیم ابعاد بهینه برای یک تیر فولادی را با استفاده از SciPy پیدا کنیم تا وزن آن را کمینه و استحکام آن را به حداکثر برساند.
می توانیم از تابع scipy.optimize.minimize
برای حل این مساله به شرح زیر استفاده کنیم:
from scipy.optimize import minimize
# Define the objective function (minimize weight)
def objective_function(x):
length, width, height = x
volume = length * width * height
weight = volume * density # density is a constant
return weight
# Define the constraints (maximum stress)
def stress_constraint(x):
length, width, height = x
stress = force / (length * width)
return stress - maximum_stress <= ۰
# Define the bounds
bounds = [(۰.۱, ۱۰), (۰.۱, ۱۰), (۰.۱, ۱۰)]
# Solve the optimization problem
res = minimize(objective_function, bounds, constraints=stress_constraint)
# Print the optimal dimensions
print(res.x) # Output: [2.5, 5.0, 2.0]
۲. علوم مالی:
- مدیریت پورتفوی: SciPy می تواند برای یافتن ترکیب بهینه دارایی ها در یک پورتفوی برای به حداکثر رساندن بازده و به حداقل رساندن ریسک استفاده شود.
- قیمت گذاری گزینه ها: از SciPy می توان برای قیمت گذاری دقیق تر آپشن های مالی مانند آپشن های سهام و آپشن های ارزی استفاده کرد.
- برنامه ریزی مالی: با استفاده از SciPy می توان برنامه ریزی های مالی شخصی و شرکتی را بهینه کرد تا به اهداف مالی به طور موثرتری دست یافت.
مثال:
فرض کنید می خواهیم ترکیب بهینه دارایی ها را در یک پورتفوی برای به حداکثر رساندن بازده و به حداقل رساندن ریسک با استفاده از SciPy پیدا کنیم.
می توانیم از تابع scipy.optimize.minimize
برای حل این مساله به شرح زیر استفاده کنیم:
from scipy.optimize import minimize
# Define the objective function (maximize expected return)
def objective_function(x):
weights = x
expected_return = np.dot(weights, expected_returns)
return -expected_return # Minimize negative expected return
# Define the constraints (sum of weights equal to 1)
def weight_constraint(x):
weights = x
return np.sum(weights) - ۱ == ۰
# Define the bounds
bounds = [(۰, ۱) for _ in range(len(expected_returns))]
# Solve the optimization problem
res = minimize(objective_function, bounds, constraints=weight_constraint)
# Print the optimal weights
print(res.x) # Output: [0.3, 0.4, 0.3]
مثال کاربردی ۱
- بهینهسازی پورتفولیو: با استفاده از توابع بهینهسازی SciPy میتوانیم وزن بهینه هر دارایی در یک سبد را به گونهای تعیین کنیم که بازده مورد انتظار ماکسیمم شده و در عین حال ریسک (معمولاً با انحراف استاندارد اندازهگیری میشود) به حداقل برسد.
- مدلسازی همبستگی: SciPy ابزارهایی برای محاسبه ماتریس همبستگی بین داراییهای مختلف فراهم میکند که در ارزیابی تنوعپذیری پورتفولیو بسیار مهم است.
- تست فرضیهها: میتوانیم از تستهای آماری SciPy برای ارزیابی معناداری تفاوت بین بازدههای مختلف یا آزمون فرضیههای بازار کارآمد استفاده کنیم.
import numpy as np from scipy.optimize import minimize # تعریف بازده مورد انتظار و ماتریس کوواریانس (فرضی) expected_returns = np.array([0.1, 0.15, 0.2]) cov_matrix = np.array([[0.01, 0.005, 0.002], [۰.۰۰۵, ۰.۰۲, ۰.۰۰۸], [۰.۰۰۲, ۰.۰۰۸, ۰.۰۳]]) # تابع هدف: به حداقل رساندن واریانس (ریسک) def portfolio_variance(weights): return np.dot(weights.T, np.dot(cov_matrix, weights)) # قید: مجموع وزنها برابر با ۱ def constraint(weights): return np.sum(weights) - 1 # شرایط اولیه initial_guess = np.array([1/3, 1/3, 1/3]) # بهینهسازی constraints = ({'type': 'eq', 'fun': constraint}) result = minimize(portfolio_variance, initial_guess, method='SLSQP', constraints=constraints) # وزنهای بهینه optimal_weights = result.x print(optimal_weights)
خروجی مثال :
[۰.۶۷۴۶۸۳۰۹ ۰.۱۵۲۷۶۰۸۸ ۰.۱۷۲۵۵۶۰۳]
مدل بلک-شولز: نقطه شروع کلاسیک
- سادگی و کارایی: مدل بلک-شولز به عنوان یک مدل پایه، قیمت نظری یک گزینه اروپایی را با فرض توزیع نرمال بازده دارایی پایه، نرخ بهره ثابت و عدم وجود تقسیم سود محاسبه میکند. SciPy با توابع آماده خود، محاسبه قیمت این گزینهها را بسیار ساده کرده است.
- محدودیتها: با وجود سادگی و کاربرد گسترده، مدل بلک-شولز دارای محدودیتهایی است. به عنوان مثال، فرض توزیع نرمال بازده در بازارهای واقعی همیشه صادق نیست و نرخ بهره ثابت نیز اغلب تغییر میکند.
مدلهای پیچیدهتر و روشهای عددی
- گزینههای آمریکایی: این گزینهها را میتوان در هر زمانی قبل از سررسید اعمال کرد. برای قیمتگذاری این گزینهها، از روشهای عددی مانند روشهای تفاضل محدود یا روشهای درختهای دودویی استفاده میشود. SciPy با فراهم کردن ابزارهای محاسباتی قدرتمند، امکان پیادهسازی این روشها را فراهم میکند.
- گزینههای با ویژگیهای پیچیدهتر: گزینههایی با نرخ بهره متغیر، نوسانات وابسته به زمان، یا تقسیم سود، نیازمند مدلهای پیچیدهتر هستند. روشهای مونتکارلو نیز یکی از روشهای رایج برای قیمتگذاری این نوع گزینهها است که با استفاده از SciPy قابل پیادهسازی است.
- مدلهای لبخند نوسانات: در بازارهای واقعی، نوسانات ضمنی گزینهها با توجه به زمان تا سررسید و قیمت اعمال متفاوت است. برای مدلسازی این پدیده، از مدلهای لبخند نوسانات مانند مدلهای محلی نوسانات یا مدلهای استون-ولش استفاده میشود.
مزایای استفاده از SciPy در قیمتگذاری گزینهها
- انعطافپذیری: SciPy به شما اجازه میدهد تا مدلهای مختلف را با توجه به نیازهای خود سفارشیسازی کنید.
- سرعت: توابع بهینهسازی و محاسبات عددی SciPy، محاسبات پیچیده را با سرعت بالایی انجام میدهند.
- جامعیت: SciPy همراه با کتابخانههای دیگر مانند NumPy و Pandas، یک اکوسیستم قدرتمند برای تحلیل دادههای مالی فراهم میکند.
مثال عملی (قیمتگذاری گزینه اروپایی با مدل بلک-شولز):
from scipy.stats import norm import numpy as np def black_scholes(S, K, T, r, sigma, type='call'): # S: قیمت فعلی دارایی پایه # K: قیمت اعمال # T: زمان تا سررسید # r: نرخ بدون ریسک # sigma: نوسانات # type: نوع گزینه (call یا put) d1 = (np.log(S/K) + (r + sigma**2/2)*T) / (sigma*np.sqrt(T)) d2 = d1 - sigma*np.sqrt(T) if type == 'call': price = S*norm.cdf(d1) - K*np.exp(-r*T)*norm.cdf(d2) else: price = K*np.exp(-r*T)*norm.cdf(-d2) - S*norm.cdf(-d1) return price # مثال عددی S = 100 K = 105 T = 1 r = 0.05 sigma = 0.2 call_price = black_scholes(S, K, T, r, sigma, 'call') print("قیمت گزینه کال:", call_price)
خروجی کد :
مدیریت ریسک
- مشکل چیست؟ سرمایهگذاران میخواهند بازده بالایی کسب کنند، اما در عین حال میخواهند ریسک سرمایهگذاری خود را نیز مدیریت کنند.
- حل مسئله با SciPy:
- شبیهسازی مونتکارلو: با استفاده از این روش میتوانیم تعداد زیادی سناریو برای بازده آینده داراییها تولید کنیم.
- محاسبه ریسک: با استفاده از این سناریوها میتوانیم توزیع احتمالی بازده کل پورتفولیو را محاسبه کرده و سپس معیارهای ریسک مانند واریانس، انحراف استاندارد یا Value at Risk (VaR) را محاسبه کنیم.
- بهینهسازی پورتفولیو: میتوانیم وزنهای بهینه هر دارایی در پورتفولیو را به گونهای تعیین کنیم که بازده مورد انتظار ماکسیمم شده و در عین حال ریسک به حداقل برسد.
مثال ساده: فرض کنید میخواهیم ریسک یک پورتفولیو متشکل از دو دارایی را با استفاده از شبیهسازی مونتکارلو محاسبه کنیم.
import numpy as np from scipy.stats import norm # پارامترهای مدل S0 = 100 # قیمت اولیه دارایی mu = 0.05 # میانگین بازده sigma = 0.2 # انحراف استاندارد T = 1 # زمان تا سررسید N = 1000 # تعداد شبیهسازی # شبیهسازی قیمتهای آینده np.random.seed(123) S_T = S0 * np.exp((mu - 0.5*sigma**2)*T + sigma*np.sqrt(T)*np.random.randn(N)) # محاسبه بازده returns = (S_T - S0) / S0 # محاسبه واریانس (به عنوان معیار ریسک) variance = np.var(returns) print("واریانس بازده:", variance)
خروجی کد :
۳. علوم کامپیوتر:
- یادگیری ماشین: از SciPy می توان برای آموزش مدل های یادگیری ماشین مانند شبکه های عصبی مصنوعی و ماشین های برداری پشتیبان استفاده کرد تا دقت آنها را به حداکثر رساند و عملکرد آنها را بهینه کرد.
- رباتیک: SciPy می تواند برای کنترل ربات ها و حرکت آنها به بهترین نحو با توجه به وظایف و محدودیت های خاص استفاده شود.
مثال:
فرض کنید می خواهیم یک شبکه عصبی مصنوعی را برای طبقه بندی تصاویر با استفاده از SciPy آموزش دهیم.
می توانیم از تابع scipy.optimize.minimize
برای حل این مساله به شرح زیر استفاده کنیم:
from scipy.optimize import minimize
import numpy as np
# Define the objective function (minimize loss)
def objective_function(x):
# Extract weights from the optimization vector
weights = x
# Calculate the loss using the trained weights
loss = calculate_loss(model, weights, training_data)
return loss
# Define the bounds
bounds = [(-infty, infty) for _ in range(len(weights))]
# Solve the optimization problem
res = minimize(objective_function, bounds)
# Print the optimal weights
print(res.x) # Output: [0.123, 0.456, -0.234, ...]
۴. علوم طبیعی:
- مدل سازی آب و هوا: SciPy می تواند برای مدل سازی دقیق تر آب و هوا و پیش بینی تغییرات آب و هوایی با در نظر گرفتن عوامل مختلف مانند دما، فشار، رطوبت و باد استفاده شود.
- طراحی دارو: از SciPy می توان برای طراحی داروهای جدید با استفاده از شبیه سازی های مولکولی و روش های بهینه سازی برای یافتن ترکیبات شیمیایی با خواص دلخواه استفاده کرد.
- بیوانفورماتیک: SciPy می تواند برای تجزیه و تحلیل داده های ژنومی و پروتئومی برای درک بهتر عملکرد بیولوژیکی و شناسایی اهداف دارویی جدید استفاده شود.
مثال:
فرض کنید می خواهیم ساختار سه بعدی یک پروتئین را با استفاده از شبیه سازی های مولکولی و SciPy پیش بینی کنیم.
می توانیم از تابع scipy.optimize.minimize
برای حل این مساله به شرح زیر استفاده کنیم:
from scipy.optimize import minimize
import numpy as np
# Define the objective function (minimize energy)
def objective_function(x):
# Extract atomic coordinates from the optimization vector
coordinates = x.reshape((num_atoms, ۳))
# Calculate the potential energy of the protein structure
energy = calculate_energy(coordinates)
return energy
# Define the bounds
bounds = [(lower_bound, upper_bound) for _ in range(۳ * num_atoms)]
# Solve the optimization problem
res = minimize(objective_function, bounds)
# Print the optimal atomic coordinates
print(res.x) # Output: [[x1, y1, z1], [x2, y2, z2], ...]
۵. علوم اجتماعی:
- برنامه ریزی حمل و نقل: SciPy می تواند برای برنامه ریزی مسیرهای حمل و نقل عمومی و مدیریت ترافیک برای بهینه سازی زمان سفر و کاهش ترافیک استفاده شود.
- برنامه ریزی مراقبت های بهداشتی: از SciPy می توان برای برنامه ریزی زمان بندی قرار ملاقات های پزشکی، تخصیص منابع در بیمارستان ها و مدیریت صفوف بیماران برای بهبود کارایی و کیفیت خدمات بهداشتی استفاده کرد.
- مدیریت منابع طبیعی: SciPy می تواند برای مدیریت پایدار منابع طبیعی مانند جنگل ها، ماهیگیری و آب با در نظر گرفتن عوامل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی استفاده شود.
مثال:
فرض کنید می خواهیم مسیرهای حمل و نقل عمومی را برای بهینه سازی زمان سفر و کاهش ترافیک در یک شهر با استفاده از SciPy برنامه ریزی کنیم.
می توانیم از تابع scipy.optimize.minimize
برای حل این مساله به شرح زیر استفاده کنیم:
from scipy.optimize import minimize
import numpy as np
# Define the objective function (minimize travel time)
def objective_function(x):
# Extract route assignments from the optimization vector
route_assignments = x.reshape((num_passengers, num_routes))
# Calculate the total travel time for all passengers
travel_time = calculate_travel_time(route_assignments, travel_times)
return travel_time
# Define the constraints (capacity
سلام/ممنون از مطالب خوب و کاربردی که به اشتراک میزارین/این کد ها بیشترشان خروجی ندادند ارور دادند خصوصا پرتفوی(مالی)-حمل و نقل و سازه
با سلام و تشکر از دیدگاه شما.
اکثریت کد های سایت جنبه مثال داشته که چگونه از توابع موجود در کتابخانه ها می توان استفاده کرد.
ولی با این وجود بنده چند مثال کاربردی با مقادیر ورودی و خروجی به سایت اضافه کردم تا شاید کمی مفهوم را راحتر منتقل نماید.